Od ponad 20 lat profesor Leszek Balcerowicz jest regularnym gościem w Świdnicy. Jak sam żartuje, z miast poniżej 100 tysięcy mieszkańców to właśnie Świdnicę odwiedza najczęściej. Tym razem spotkał się między innymi po to, by porozmawiać o wolności, państwie i demokracji. „Śniadanie z Mistrzem” rozpoczęło się po godzinie 10.00 w siedzibie Sudeckiej Izbie Przemysłowo-Handlowej. Mistrza witali Edward Szywała – główny organizator spotkania oraz Ryszard Sobański.
Przy okazji profesor promował także książkę „Odkrywając wolność”, w której zawarł najważniejsze jego zdaniem publikacje najwybitniejszych myślicieli, dotyczące wolności, władzy, demokracji czy własności. Tym właśnie pojęciom i wartościom profesor poświęcił swoje wystąpienie. Książkę wydała fundacja FOR, a finansowo przedsięwzięcie wsparł jeden ze sponsorów FOR – Arkadiusz Muś.
Leszek Balcerowicz przedstawił dwie koncepcje państwa – utopijną i realistyczną. Ta utopijna wciąż funkcjonuje z powodzeniem, sprawiając, że ludzie traktują państwo jak bóstwo, wszechmocną i wszechobecną siłę sprawczą. „To mentalność sowieckiego działacza” – oceniał profesor.
W wersji realistycznej państwo to jego instytucje – policja, wojsko, czy aparat podatkowy, które zapewniają wykonywanie w jego imieniu pewnych funkcji. Ale… ”Najważniejsze, to pilnować, by państwo się nie rozrastało i mieć realistyczne podejście do niego, nie ulegać mitologii” – przestrzegał profesor Balcerowicz.
To „rozrastanie” może mieć dwa aspekty – rozrost w stronę despotyzmu, gdy instytucje państwa zgarniają coraz więcej władzy i odbierają wolność obywatelską oraz „rozrost” socjalny, który prowadzi do nadmiernej opiekuńczości państwa.
Państwo demokratyczne to takie, w których władza wybierana jest w wolnych wyborach, w warunkach równej konkurencji, a prawo wyborcze jest powszechna. Potrzebne jest także istnienie wolności w sferze zgromadzeń, zrzeszania się, słowa i mediów. „Te wolności sprawiają, że ludzi łączą się w grupy nacisku, które próbują coś wymusić – na przykład przywileje emerytalne czy rozwiązania ekologiczne. Dominacja takich grup skończyć może się paraliżem lub katastrofą gospodarki” – przestrzegał profesor.
Jego zdaniem jednak Polska radziła sobie dobrze z równowagą pomiędzy działaniami państwa a naciskami różnego rodzaju grup i ostatnie dwadzieścia lat zostały dobrze wykorzystane.
Niezwykle istotna jest wolność gospodarcza – swoboda przedsiębiorczości, swoboda zawierania umów i własność prywatna. Konsekwencją rozwoju gospodarczego jest likwidacja ubóstwa.
„Nie da się połączyć demokracji z brakiem własności prywatnej, a to najczęściej atakowana wolność” – przypominał jednak profesor.
Półtoragodzinna debata, której znaczną część stanowiły pytania do profesora, zakończyła się – zgodnie z zapowiedzią – wspólnym śniadaniem, przygotowanym przez Pensjonat „Katarzynka”. Był też czas na bardziej kameralne rozmowy oraz podpisywanie książek.
