Ustawa o swobodzie działalności gospodarczej, uwzględniając wiele postulatów zgłaszanych przez przedsiębiorców oraz teoretyków prawa gospodarczego, kładzie nacisk na poszerzenie zakresu wolności gospodarczej i ułatwienie podejmowania i wykonywania tej działalności.
1. Wprowadzono definicję „mikroprzedsiębiorcy”. Zmieniono definicję małego i średniego przedsiębiorcy.
Ustawa wprowadza definicję „mikroprzedsiębiorcy” (tj. przedsiębiorcy, który w co najmniej jednym z dwóch ostatnich lat obrotowych zatrudniał, średniorocznie mniej niż 10 pracowników i osiągnął obrót netto ze sprzedaży towarów, wyrobów i usług oraz operacji finansowych równowartość w złotych 2 milionów euro lub sumy aktywów jego bilansu sporządzonego na koniec jednego z tych lat nie przekroczyły tej kwoty). Zmienia też definicję małego i średniego przedsiębiorcy (zgodnie z zaleceniem Komisji Europejskiej z 6 maja 2003 roku) celu umożliwienia wyżej wymienionym kategoriom przedsiębiorców ubiegania się o udzielenie pomoc publicznej.
2. Podniesiono limit transakcji bezgotówkowych.
Ustawa podnosi do 15.000 euro limit jednorazowej płatności gotówkowej, powyżej którego strony transakcji będące przedsiębiorcami mają obowiązek dokonywać płatności za pośrednictwem rachunku bankowego przedsiębiorcy
Wychodząc naprzeciw oczekiwaniu uproszczenia i przyspieszenia rejestracji przedsiębiorców, ustawa wprowadza możliwość wniesienia wniosku o wpis do ewidencji drogą elektroniczną lub za pomocą elektronicznych nośników informacji oraz nakaz wydania decyzji o wpisie do ewidencji nie później niż w terminie 3 dni roboczych od daty wpływu wniosku (kompletnego i należycie opłaconego).
3. Ograniczono liczbę koncesji i zezwoleń, wprowadzono instytucję „działalności regulowanej”
Ustawa odsyła do przepisów innych ustaw dotyczących regulowanej działalności gospodarczej, takiej jak: ubezpieczenia, publiczny obrót papierami wartościowymi, fundusze inwestycyjne i emerytalne, gry losowe i zakłady publiczne, transport drogowy, przewozy lotnicze, bankowość. Pozostawia dotychczasowe uregulowania dotyczące uzyskiwania zezwoleń lub koncesji na prowadzenie działalności w tych obszarach.
Istotnym dopełnieniem omawianej regulacji są postanowienia ustawy, również z 2 lipca – Przepisy wprowadzające ustawę o swobodzie działalności gospodarczej, która także wprowadza zmiany w dotychczas obowiązujących przepisach, zwłaszcza normujących prowadzenie działalności gospodarczej.
4. Rozszerzono definicję „przedsiębiorcy”.
Przedsiębiorcą, w świetle ustawy, jest osoba fizyczna, osoba prawna lub jednostka organizacyjna nie będąca osobą prawną, której odrębna ustawa przyznaje zdolność prawną, prowadząca we własnym imieniu działalność gospodarczą (po wpisaniu do właściwego rejestru).
Pojęcie „swobody gospodarczej” zostało sprecyzowane przez zakaz żądania lub uzależniania decyzji w sprawie podjęcia, wykonywania lub zakończenia działalności gospodarczej przez zainteresowaną osobę od spełniania przez nią dodatkowych warunków, w szczególności przedstawienia dokumentów lub ujawnienia danych, nieprzewidzianych przepisami prawa.
5. Wprowadzono uproszczenie rejestracyjne tzw. „jedno okienko”.
6. Postanowiono stworzyć nowy system informatyczny – Centralną Informację Działalności Gospodarczej.
Zostanie utworzona Centralna Informacja Ewidencji Działalności Gospodarczej, na podstawie której każdy będzie miał prawo otrzymać zaświadczenie o treści wpisu do ewidencji lub informację o wpisie.
Ustawa wprowadza zasadę ograniczonej reglamentacji działalności gospodarczej. Zmniejszony zostaje zakres działalności podlegającej koncesjonowaniu (do sześciu dziedzin). Znacznie ograniczona zostaje liczba zezwoleń wydawanych na podstawie odrębnych przepisów (26 aktów prawnych), pozostałe zezwolenia zastępuje wpis do rejestru działalności regulowanej.
Przepisy ustawy odnośnie do koncesjonowanej i regulowanej działalności gospodarczej zawierają wiele nowych rozwiązań i wymagają omówienia w odrębnym artykule.
7.Dokonano zmiany w zakresie przeprowadzania kontroli u przedsiębiorców, wprowadzono zakaz kontroli jednoczesnej i ograniczenie kontroli krzyżowej, skrócenie kontroli u MSP do 4 tygodni, a u dużych firm do 8 tygodni.
Kolejnym istotnym nowym rozwiązaniem, oczekiwanym zwłaszcza przez małych przedsiębiorców, jest ograniczenie liczby i czasu trwania kontroli działalności gospodarczej. Może trwać maksymalnie 4 tygodnie u mikroprzedsiębiorców, małych i średnich przedsiębiorców oraz 8 tygodni u pozostałych przedsiębiorców. Wprowadzono też zakaz prowadzenia więcej niż jednej kontroli w tym samym czasie u tego samego przedsiębiorcy (z sześcioma wyjątkami).
8. Wprowadzono zasadę wiążącej interpretacji prawa urzędu, którą ją wydał i zwolnienia z odpowiedzialności podatnika, który zastosowała się do tejże interpretacji.
Zupełnym novum, budzącym wiele emocji i kontrowersji, jest tzw. wiążąca interpretacja przepisów podatkowych polegająca na przyznaniu prawa do złożenia wniosku o pisemną interpretację co do zakresu i sposobu zastosowania przepisów, z których wynika obowiązek świadczenia przez przedsiębiorcę daniny publicznej i nieobciążanie przedsiębiorcy konsekwencjami finansowymi w zakresie, w jakim zastosował się do tej interpretacji.
9. Osoby zagraniczne
Ustawa utrzymuje dotychczasowe zasady prowadzenia działalności gospodarczej w Polsce przez osoby zagraniczne z państw UE i państw członkowskich EFTA-stron umowy o Europejskim Obszarze Gospodarczym, przyznając takim osobom oraz obywatelom tych państw prawo do korzystania z takich samych praw jak obywatele polscy i znosząc ograniczenia form, w jakich takie osoby zagraniczne mogą prowadzić działalność gospodarczą. Pozostałe osoby zagraniczne mogą nadal podejmować działalność gospodarczą wyłącznie w formie spółek: komandytowej, komandytowo-akcyjnej, z ograniczoną odpowiedzialnością i akcyjnej oraz przystępować do takich spółek i nabywać ich udziały lub akcje.
